Ä°mam-ı Gazali’nin, Ä°hya-i ulumunda.
Åžöyle buyurmaktadır (can verme) mevzuunda:

Can vermenin acısı öyle ÅŸiddetlidir ki,
BaÅŸka bütün acılar, ona göre nedir ki?

Ölüm de, her an için gelebilir herkese.
Hatta ecel, her şeyden yakındır daha bize.

Ayrıca can vermenin öyledir ki ÅŸiddeti,
Yoktur onun yanında, başka şeyin kıymeti.

YetmiÅŸ kılıç darbesi vurulsa da birine,
Can verme acısının yanında hiçtir yine.

Susuyor görünse de, can çekiÅŸen bir insan,
TükendiÄŸi içindir takati o acıdan.

Çünkü o ÅŸiddet ile, çekilir el ve ayak.
Bunun ne olduÄŸunu, tadanlar bilir ancak.

Resulullah gitmişti bir hastanın yanına.
Gördü ki, onun ruhu dayanmış boÄŸazına.

Buyurdu: (Ben bilirim, bunun ne olduÄŸunu.
Damarları içinden çekiyorlar ruhunu.)

Hazret-i Ali dahi buyurdu ayriyeten:
(Bana, kılıç darbesi, kolaydır can vermekten.)

Peygamberlerden biri, bir gün bir kabristanda,
Gelip durdu herhangi bir mezarın yanında.

Allahü teâlâya yalvardı ki o vakit:
(Ya Rabbi, bu mevtaya hayat ver, onu dirilt.)

Onun bu duasıyle, dirilip kalktı hemen.
Dedi: (Buyur efendim, emriniz nedir benden?)

Ona, ölüm hakkında sorunca o Peygamber,
Dedi: (Bu büyük iÅŸten, vereyim sana haber.

Öleli, elli sene olduÄŸu halde bugün,
Hâlâ unutamadım acısını ölümün.)

Mümin, ameli ile bazı derecelere,
KavuÅŸsa da, eremez daha da yücelere.

Lakin can acısını çekince o an insan,
O yüksek dereceler, edilir ona ihsan.

Bir kâfir de, dünyada yaptıysa bir iyilik,
Ona da, bu acıdan verilir bir hafiflik.

Onun karşılığını, dünyada almış olur.
Ahirette, rahmetten onlara zerre yoktur.

Teslim eylediÄŸinde Musa Nebi ruhunu,
Sordu Allah, acının ne miktar olduğunu.

Dedi: (Sanki içimde, bir dikenli çalı var.
AÄŸzımdan onu tutup, kuvvetle çekiyorlar.

Çalının her dikeni, takılmış bir yerlere,
Çektikçe o yerleri ediyor pare pare.)

Ä°sa Peygamber ise buyurdu ki bir zaman:
(Bana dua edin de, can vermem olsun asan.)

Resul-i ekrem dahi dua etti ki ÅŸöyle:
(Ya Rabbi, can vermeyi bana da kolay eyle.)